In een rode bodywarmer, met de naam ‘Straatconciërge’ groot op de rug gestikt, staat Piet van Helsdingen op het Moskeeplein. Hij is sinds deze zomer een bekend gezicht in Lombok en dan met name op de Kanaalstraat en de Damstraat. Twee straten die niet altijd positief in het nieuws komen. Bewoners, bezoekers en ondernemers hebben hier te maken met problemen op het gebied van veiligheid, overlast, afval, drugs en verkeer. De gemeente gaat de straten daarom herinrichten, naar verwachting in het voorjaar van 2022. Voor nu pakt Piet vast de problemen aan en verbindt zo de bewoners en ondernemers met de gemeente en andere overheidsinstanties.
Piet is een echte Utrechter, ‘geboren en getogen’ in Tuinwijk. In 2005 is hij wel de stad uit verhuisd, naar De Bilt. Zijn werk, op een paar uitstapjes na – hij maakte zeereizen met het weerschip van de KNMI – heeft hij wel altijd in Utrecht gedaan. Vanaf 2002 was hij lange tijd werkzaam als halbaas op het Veemarktcomplex en als marktmeester.
Piet is in dienst van de gemeente Utrecht. Hij werkt 12 uur per week bij de gemeentelijke afvalscheiding. Sinds 1 juni is hij ook aan de slag als straatconciërge, voor zo’n 24 uur per week. Het aanstellen van een straatconciërge moet helpen bij het versterken van de sociale veiligheid en het tegengaan van ‘hufterig’ gedrag op straat. Het doel van de straatconciërge is om een herkenbaar gezicht op straat te zijn; een vertrouwenspersoon die ervoor zorgt dat de buurt schoon en veilig is. “Net als een gewone conciërge, eigenlijk.”
Oppoetsen
De gemeente Utrecht werkt hard aan het oppoetsen en rechttrekken van de Kanaalstraat en de Damstraat. In de buurtvisie voor de omgeving wordt door de leden van de speciaal opgerichte werkgroep opgemerkt dat Lombok de laatste jaren niet altijd even goed in het nieuws kwam. Aanhoudende problemen als veiligheid, overlast, afval, drugs en verkeer vormen al langer het onderwerp van discussie.
Op 13 september 2016 ging er daarom voor deze buurt een visietraject van start. Sindsdien is de gemeente in gesprek met bewoners, ondernemers en bezoekers van de Kanaalstraat en de Damstraat. Het onderwerp: het gewenste toekomstbeeld van de straten. “Het is hier netjes en schoon met een mediterrane ‘look and feel’. Dit is echt de multiculturele samenleving, in het hartje van de stad”, is hoe het volgens de visie moet worden.
Praktijk
Die visie vertaalt zich niet vanzelf naar de praktijk. Van Helsdingen helpt daarbij: hij luistert naar klachten van buurtbewoners en ondernemers en spreekt veroorzakers van overlast aan op hun gedrag. Hij zorgt ervoor dat mensen zich aan de regels houden. In de uren die hij als straatconciërge werkt, komt hij dat op allerlei manieren tegen. “Mensen bellen me soms over de gekste dingen”, zegt hij.
De taken van de straatconciërge zijn dan veelzijdig, maar de klachten zijn veelal de bekende. “Klachten die ik vaak krijg zijn die over zwerfafval, mensen die gevaarlijk rijden en andere soorten overlast.” Bij veel van deze klachten, gaat Piet praten met mensen in de buurt of de overtreders. Zo lost hij in zijn eentje al veel kleine conflicten op. Piet geeft een voorbeeld: “Een kapper klaagde dat zijn zaak onzichtbaar werd, doordat de kratten met groenten van de buurman voor zijn deur stonden. Ik ben toen met de buurman gaan praten.”
Uiteindelijk zorgt Piet ervoor dat de kapper en zijn buurman tot een oplossing komen. Daarnaast is de straatconciërge ook een vertrouwenspersoon in de buurt. Zo weten mensen Piet goed te vinden voor hun meer persoonlijke problemen: “Iemand vroeg me om hulp met een demente vriend. Die durfde niet meer mee in de auto, omdat hij dacht dat het niet veilig was buiten. Hij liet zich door niemand ompraten. Toen liet ik de demente man weten, dat alles in orde was. Daarna durfde hij weer het huis uit te komen.”
Van geen kwaad bewust
Lombok is om meerdere redenen een gewilde buurt, stellen de mensen van de werkgroep in de buurtvisie vast. Zo zijn de Kanaalstraat en de Damstraat populaire winkelstraten, voor zowel winkelend publiek als ondernemers, en de woningen hier zijn populair bij veel starters. Er speelt zich veel af in Lombok, maar daarvoor is maar beperkt de ruimte.
Bewoners, ondernemers en bezoekers van de buurt zitten dicht op elkaar gepakt – letterlijk. En dat kan soms voor frustraties zorgen. Ook de frustraties tussen buurtbewoners, hoe klein ook, maakt de straatconciërge bespreekbaar. Het gaat vaak om een misverstand, zegt hij: “Daar in het Molenpark, bijvoorbeeld, daar staan nu bankjes. Daar mogen mensen op zitten. Maar, zeggen dan oudere buurtbewoners, er zitten groepjes jongeren.”
De jongeren zijn zich meestal van geen kwaad bewust, denkt Piet. De oudere mensen durven er niet meer te zitten als er jongeren rondhangen. “Maar ze durven ook niet te vragen of ze even mogen zitten, weet ik van de jongeren. Als ik dan naar ze toeloop en even met ze praat, dan laten ze weten dat ze bést even plaats willen maken. ‘Prima!’ zeggen ze dan.” Het lijkt maar iets kleins, maar volgens Van Helsdingen betekent het veel voor de buurt.
Verkeer
Zoals gezegd is het verkeer de aanleiding van vele frustraties bij de bewoners, ondernemers en bezoekers van de Kanaalstraat en de Damstraat. Hardrijdende auto’s die soms plotseling stilstaan, keren of foutparkeren maken de drukke straten onveilig. Het is een bekend beeld voor Piet. “Laatst belde iemand over verkeersoverlast in het weekend. Ik ging de zaterdagmiddag daarop hier even kijken.” Hij knikt met zijn hoofd richting de Kanaalstraat, die inderdaad bekend staat om de chaotische en soms zelfs gevaarlijke verkeerssituaties op de drukkere momenten.
“Toen maakte ik een filmpje met mijn telefoon, zodat ik het kon doorsturen aan de gemeente. Meteen kwam er iemand uit zijn auto stappen om mij even te vertellen dat dat niet de bedoeling was. Dat ik dat filmpje maar moest verwijderen.” Piet vertelt: “Ik legde hem uit dat ik daar niet was om bekeuringen te geven, maar om de verkeerssituatie vast te leggen.” De man stapte daarop weer terug in zijn auto.
Leefbaarheid
De gemeente Utrecht liet afgelopen zomer weten dat de leefbaarheid en veiligheid in Lombok-Oost beter is geworden. Maar dit beeld klopt volgens velen niet altijd met de beleving. Asociaal gedrag in het verkeer houdt aan, net als ernstigere overtredingen. Bewoners en ondernemers reageren sceptisch op het beeld dat de gemeente in juli schetst. Zij noemen de overlast op straat een hardnekkig probleem. Er komen dan ook klachten binnen, die niet binnen het takenpakket van de straatconciërge vallen.
Die meldingen speelt Piet door aan zijn collega’s van de afdeling Veiligheid van de gemeente: “Soms krijg ik melding van buurtbewoners als ze vermoeden dat er vanaf een bepaald adres drugs worden gehandeld, of dat er een illegaal bordeel wordt gerund.” Van waar of wanneer die meldingen komen, dat wil hij liever niet zeggen. “Ik ben geen boa, ik kan ook geen bekeuringen uitschrijven. En dat is maar goed ook”, zegt Piet. Hij vindt dat niet bij zijn taken als straatconciërge passen. Mensen moeten hem vooral vertrouwen, vindt hij.
Mooie momenten
Want ondanks de frustraties, klachten en overlast die mensen kunnen hebben, heeft Piet van Helsdingen vertrouwen in de buurt rondom de Kanaalstraat en de Damstraat. Hij is ook getuige van de mooie momenten in dit deel van Utrecht. “Ik ken mensen uit Nieuwegein die hier in het weekend hun boodschappen komen doen, omdat het hier gezellig is en de prijzen een stuk redelijker zijn.” Ook ziet hij hoe de openbare ruimte voor veel jongere mensen een waardevolle ontmoetingsplek is.
“Volgens mij is dat voor jongeren van een andere cultuur belangrijker dan voor de meeste Nederlandse jongeren. Ik denk dat sommigen hier op straat hun toekomstige partner leren kennen.” Maar ook voor de straatconciërge zelf brengen de Kanaalstraat en de Damstraat veel goede contacten: “Als ik bij de sigarenboer verderop een praatje kom maken, sta ik pas na twintig minuten weer buiten. Niet minder.”
Toekomst
Na jaren van overleg, activiteiten en bijeenkomsten in Lombok-Oost moet er in 2021 dan eindelijk een voorlopig ontwerp voor de herinrichting zijn. De plannen die dit jaar zijn voorgelegd aan de bewoners en ondernemers, moeten de Kanaalstraat en de Damstraat netjes en schoon met een mediterrane ‘look and feel’ maken. En hoewel de werkzaamheden naar verwachting pas in 2022 beginnen en nog twee jaar duren, deinzen sommigen toch al terug voor de geplande veranderingen.
“Mensen uit de buurt hopen dat het zo blijft”, zegt Piet. Hij heeft zijn handen in de zakken van zijn rode bodywarmer en kijkt rond, de omgeving in zich opnemend. “Ook na de aankomende herontwikkeling van de omgeving. Ze zijn bang dat door die herontwikkeling de straten hun multiculturele karakter toch verliezen. Dat de buurt te veel veryupt of saai wordt.” Zelf vindt Piet van Helsdingen dat Lombok-Oost weer toe is aan wat onderhoud: “Ik denk dat het wel even goed is voor de buurt.” Daar werkt Piet van Helsdingen nog steeds graag aan mee.
Bron: DUIC 27 november 2020
